Γυναικομαστία: Αιτίες και τρόποι αντιμετώπισης

Η ύπαρξη γυναικομαστίας στον άνδρα μπορεί να είναι φυσιολογική, παθολογική, φαρμακευτική ή ιδιοπαθής και για αυτό απαιτείται ιατρική διερεύνηση και παρακολούθηση της σταθερότητας του φαινομένου. Η πλαστική χειρουργική έχει και σε αυτή τη σύνθετη περίπτωση τη λύση με λιποαναρρόφηση και αφαίρεση του μαζικού αδένα, η οποία εφαρμόζεται συχνά σε συνδυασμό με μαστοπηξία γύρω από τη θηλή.

Η γυναικομαστία αποτελεί την πιο συχνή πάθηση του ανδρικού μαστού, κατά την οποία ο μαζικός αδένας διογκώνεται, οδηγώντας σε μέγεθος μαστών, που μπορεί να μοιάζουν εκείνο των γυναικών. Οι περισσότεροι άντρες σε κάποιο στάδιο της ζωής τους θα βιώσουν τη γυναικομαστία. Η συχνότητα της πάθησης στον ανδρικό πληθυσμό ανέρχεται περίπου στο 30%, ενώ στο 75% αυτών είναι αμφοτερόπλευρη.

Η γυναικομαστία σταδιοποιείται σε 3 στάδια, ανάλογα με το μέγεθος του μαστού, την περίσσεια δέρματος και την πτώση της θηλής. Διακρίνουμε:

· Στάδιο Ι: μικρή αύξηση του μαστού, χωρίς περίσσεια δέρματος

· Στάδιο ΙΙΑ: μεσαία αύξηση μαστού, χωρίς περίσσεια δέρματος

· Στάδιο ΙΙΒ: μεσαία αύξηση μαστού, με περίσσεια δέρματος

· Στάδιο ΙΙΙ: σημαντική αύξηση μαστού, με περίσσεια δέρματος

Η γυναικομαστία στην εφηβεία συχνά δεν απαιτεί θεραπεία, καθώς είναι μια φυσιολογική ανταπόκριση στις ορμονικές μεταβολές και συνήθως υποχωρεί από μόνη της, μέχρι την ενηλικίωση. Ωστόσο, είναι σημαντικό να ολοκληρώνεται πλήρως ο έλεγχος με ορμονολογικές και απεικονιστικές εξετάσεις (υπέρηχος) για να άλλες αιτίες ανάπτυξης του μαστού που μπορεί να απαιτούν ιατρική παρέμβαση.

Όταν όμως μιλάμε για γυναικομαστία σε ενήλικες η διαχείριση και η αντιμετώπιση είναι διαφορετική καθώς υπάρχουν περισσότεροι παθολογικοί παράγοντες που πρέπει να διερευνηθούν. Στους ενήλικες, η γυναικομαστία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και οι αιτίες της ποικίλλουν, περιλαμβάνοντας:

Ορμονικές Διαταραχές: που επηρεάζουν την ισορροπία μεταξύ οιστρογόνων και τεστοστερόνης, όπως υπογοναδισμός, υπερθυρεοειδισμός, ή ακόμη και την ηλικία (π.χ. μείωση τεστοστερόνης στην ανδρόπαυση).
Φάρμακα: φάρμακα, όπως τα αντιανδρογόνα, ορισμένα αντιυπερτασικά, αντι-HIV φάρμακα και φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του καρκίνου.
Χρήση Αλκοόλ και Ναρκωτικών: Η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση ουσιών όπως η μαριχουάνα ή αναβολικά.
Υποκείμενες Ιατρικές Καταστάσεις: όπως η κίρρωση του ήπατος, η νεφρική ανεπάρκεια, όγκοι υπόφυσης, υποθαλάμου, θυρεοειδούς και όρχεων μπορούν να προκαλέσουν γυναικομαστία.
Ιδιοπαθής: όταν αποκλειστούν άλλα παθολογικά αίτια αλλά η κατάσταση εμμένει.

Η θεραπεία της γυναικομαστίας εξαρτάται από την αιτία και τη σοβαρότητα της κατάστασης, καθώς και από το αν προκαλεί συμπτώματα, όπως πόνο ή δυσφορία. Οι πιο κοινές προσεγγίσεις είναι οι εξής:

1. Αναμονή και παρακολούθηση: Εάν η γυναικομαστία δεν είναι σοβαρή και δεν προκαλεί σημαντικά συμπτώματα, προτείνεται αναμονή, περιοδική παρακολούθηση και εξάλειψη των υποκείμενων αιτιών.

2. Αλλαγές στον τρόπο ζωής: Εάν η γυναικομαστία σχετίζεται με παχυσαρκία, χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικά, συστήνεται αλλαγή στον τρόπο ζωής: μείωση καταχρήσεων, διατροφή και άσκηση.

3. Φαρμακευτική αγωγή: Φάρμακα που μπορούν να ρυθμίσουν τα επίπεδα ορμονών και να μειώσουν τον βαθμό της γυναικομαστίας, όπως αντιοιστρογόνα ή αναστολείς της αρωματάσης, είναι πιο αποτελεσματικά όταν χορηγούνται σε πρώιμα στάδια της γυναικομαστίας.

4. Χειρουργική επέμβαση: Σε περιπτώσεις σοβαρής και εμμένουσας γυναικομαστίας που δεν ανταποκρίνεται σε άλλες θεραπείες, μπορεί να συστηθεί χειρουργική επέμβαση. Χειρουργική αποκατάσταση προτείνεται σε ασθενείς με εμμένουσα γυναικομαστία πάνω από 12 μήνες. Οι χειρουργικές λύσεις που προτείνονται εξαρτώνται από το μέγεθος του προβλήματος και την παρουσία ή όχι πτώσης. Η αφαίρεση του μαζικού αδένα, σε συνδυασμό με αφαίρεση λιπώδους ιστού, λιποαναρρόφηση, είναι οι σταθερές επιλογές για τη μείωση του μεγέθους των μαστών, ενώ στις περιπτώσεις που συνυπάρχει πτώση γίνεται και ανόρθωση, με ή χωρίς τη χρήση κρημνών.

Είναι σημαντικό να υπάρχει διεπιστημονική προσέγγιση των ασθενών με γυναικομαστία, από ενδοκρινολόγο, ακτινολόγο, παιδίατρο για τους εφήβους και χειρουργό μαστού. Η παραπομπή σε πλαστικό χειρουργό γίνεται για την εμμένουσα γυναικομαστία των ενηλίκων και οι επιλογές αντιμετώπισης καθορίζονται βάσει των αναγκών και του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς.